"Upstream"

ตั้งแต่กลับมาอยู่ขอนแก่น รู้สึกว่าได้พบผู้คนหลากหลายมากขึ้น คนอ่าน blog ของผมก็หลากหลายตามไปด้วย เรื่องบางเรื่อง เขียนแล้วคนกลุ่มหนึ่งเข้าใจตรงกัน แต่อีกกลุ่มอาจจะเข้าใจไปอีกอย่างก็มี เลยคิดว่า นานๆ เอาประเด็นเก่ามาพูดซ้ำบ้าง ก็คงจะดี

อย่างวันนี้ นึกถึงประเด็นของคำว่า ต้นน้ำ (upstream) เช่น การทำงานกับ GNOME ของผม อาจจะไม่เป็นที่ฮือฮาเมื่อเทียบกับการได้ไป Ubuntu Localisation Sprint ซึ่งใน blog วันนั้น คุณ donga ก็ถามในเชิงว่านี่เป็นการทำงานที่ต้นน้ำ จนต้องตั้งคำถามว่า จะเหลืออะไรให้ Linux TLE ทำ กับอีกครั้งหนึ่ง เมื่อได้ ตอบสัมภาษณ์ Blognone โดยพูดถึงคำว่า ต้นน้ำ ก็มีคนมาทักเมื่อเจอกัน โดยพูดถึงการทำงานกับ Ubuntu หรือ Debian ของผมในทำนองว่าเป็นการทำงานที่ ต้นน้ำ อย่างที่ตอบสัมภาษณ์ ทั้งที่ความจริงแล้ว ทั้งสองงานนั้น ยังไม่ใช่ ต้นน้ำ ที่มุ่งจะพูดถึง

อันที่จริง สำหรับคุณ donga นั้น พอเข้าใจความหมายของแกอยู่ ว่าพูดเทียบกับ Linux TLE ซึ่งถ้าเทียบแล้ว Ubuntu ก็ถือเป็นต้นน้ำ แต่ Ubuntu ก็ยังใช้ Debian เป็นแหล่ง และ Debian เองก็ยังเอาซอร์สโค้ดต่างๆ มาจากโครงการที่เป็นต้นน้ำจริงๆ อีกที และ ต้นน้ำ ที่ผมมุ่งสู่ ก็คือต้นน้ำเหล่านั้น มากกว่าที่จะเป็น Ubuntu หรือ Debian เอง

อันที่จริง หลายคนคงเข้าใจความหมายผมอยู่ แต่คนอื่นๆ ที่ยังไม่คุ้นกับคำเหล่านี้ อาจจะต้องอธิบายเพิ่ม

คิดว่าความเข้าใจเรื่องนี้ ค่อนข้างสำคัญต่อการเกิดของชุมชนโอเพนซอร์สในเมืองไทย เพราะในภาพที่ปรากฏต่อสาธารณชนในขณะนี้ คำว่า คนทำงานลินุกซ์ คงจะหมายถึงทีมงาน Linux TLE เพียงกลุ่มเดียวเท่านั้น โดยเร็วๆ นี้ ก็มีทีม SIPA เพิ่มขึ้นมาอีกหนึ่ง ซึ่งทั้งหมดนั้น ก็มุ่งไปที่การสร้าง distro ทั้งนั้น ยังมีภาพของ ต้นน้ำ จริงๆ ที่ซึ่งเป็นหัวใจของโอเพนซอร์ส น้อยมากๆ

มองในแง่หนึ่ง ความเข้าใจตรงนี้ อาจเป็นการกลั่นกรองบุคลากรก็ได้ โดยคนที่เข้าใจเรื่อง ต้นน้ำ จริงๆ ก็ต้องได้ศึกษากลไกต่างๆ ของห่วงโซ่อาหารในลินุกซ์มาพอสมควร แต่ถ้าความตระหนักเรื่องนี้ ไม่ขยายตัวออกไป ก็คงไม่สามารถปลดล็อคปัญหา ใครให้ใครรับ ในวงการโอเพนซอร์สได้

ไหนๆ ก็ได้พูดถึงเรื่องนี้แล้ว โยงไปถึงประเด็นอย่าง OS แห่งชาติ หน่อยก็ดี คือรู้สึกว่า การที่ยังมีการยกประเด็นนี้ขึ้นในที่ต่างๆ ทั้งๆ ที่นานาประเทศเขาได้ก้าวข้ามความเข้าใจขั้นนี้ไปแล้ว ดังจะเห็นในการประชุมต่างๆ หรือในแหล่งต้นน้ำ จะเริ่มเห็นเพื่อนบ้านของเราให้ความสำคัญกับต้นน้ำมากกว่า distro แห่งชาติกันแล้ว อาจสะท้อนให้เห็นการย่ำอยู่กับที่ของเรา บางที แนวคิดเรื่อง "TLE must die" ที่ผมเคยบรรยายด้วยคำพูดว่า "ที่สุดแห่งกระบี่ คือไร้กระบี่ ที่สุดแห่งทะเล คือไร้ทะเล" น่าจะยังต้องพูดย้ำกันต่อไป