Font Fiddling

ได้หนังสือ Lettering Design มาจากงานสัปดาห์หนังสือเมื่อปีก่อน อ่านๆ หยุดๆ ไม่ได้เรื่อง คราวนี้ ได้โอกาสหยิบมาอ่าน เพื่อเอามาใช้แก้ฟอนต์ไปด้วย

ที่หยิบเล่มนี้ ก็เพราะอยากศึกษาด้านที่เป็นศิลป์ของฟอนต์ นอกเหนือจากเรื่องทางเทคนิคอย่างเดียว พลิกๆ ผ่านๆ ก็ปรากฏมีเรื่องคุ้นหูคุ้นตามาบ้าง เพราะเคยเรียนเรื่องอักษรประดิษฐ์จากพ่อเมื่อตอนเด็กๆ แต่ก็มีรายละเอียดเพิ่มเติมบ้าง

ทฤษฎีเกี่ยวกับการออกแบบฟอนต์ที่สำคัญคือเรื่องภาพลวงตา เช่น เรามักรับรู้ระยะแนวดิ่งมากกว่าแนวนอน จึงเห็นเส้นตั้งยาวกว่าเส้นนอน (อาจเป็นเพราะเราใช้ตาสองข้างที่วางในแนวระดับรับภาพและตีความแบบ stereoscopic ออกมาเป็นภาพสามมิติ ตาสองข้างที่มองคนละมุม เมื่อตีความรวมกันจึงเสียระยะตามแนวนอนไป —อันนี้ผมสันนิษฐานเอง) การออกแบบฟอนต์ที่แม้จะเป็น monoweight (ความหนาของเส้นสม่ำเสมอ) ก็ควรให้เส้นตั้งหนากว่าเส้นนอน เพื่อให้ตารับรู้ว่าหนาเท่ากัน เป็นต้น

หลักการออกแบบฟอนต์โดยทั่วไป คือ

1. ความเป็นเอกภาพ (Unity): องค์ประกอบของตัวอักษรที่คล้ายกันควรมีรูปร่างสอดคล้องกัน เช่น ตัว ก ถ ฤ ฌ ญ ณ ภ ฦ ฎ ฏ ควรมีรูปร่างกลมกลืนกัน
2. ดุลยภาพ (Balance): อักษรที่สมดุลซ้าย-ขวา เช่น ตัว พ ผ ควรจัดองค์ประกอบให้ได้ดุลย์กัน รวมทั้งคำนึงถึงจุดศูนย์ถ่วงของอักษรบางตัว เช่น ง จ ว ให้ดูมั่นคง ไม่ล้มด้วย
3. ความกลมกลืน (Harmony): ลักษณะของเส้นตวัด และรูปทรงของตัวอักษรทั้งหลาย ควรกลมกลืนเป็นชุดเดียวกัน
4. สัดส่วนตัวอักษร (Proportion): ควรคำนึงว่า อักษรแต่ละตัวมีลักษณะเฉพาะของตัวเอง ควรออกแบบให้สมส่วน ตามแบบฉบับของตัวอักษรนั้นๆ
5. การสร้างจังหวะและลีลา (Rhythm): กำหนดตำแหน่งการวางหัวตัวอักษร และลีลาของการสะบัดเส้นต่างๆ โดยพิจารณาการใช้พื้นที่ว่างทั้งนอกและในตัวอักษร
6. การสร้างจุดเด่น (Emphasis): เป็นการสร้างบุคลิกของฟอนต์จากสิ่งดลใจบางอย่าง เรื่องนี้สำคัญสำหรับฟอนต์ศิลปะ

นอกจากนี้ ก็ยังมีขั้นตอนการออกแบบฟอนต์ ตั้งแต่การร่างแบบ จัดช่องไฟ และเขียน artwork เป็นเนื้อหาสำหรับนักออกแบบนิเทศศิลป์นั่นแล

อืมม์.. มือสมัครเล่นอย่างผม คงเริ่มจากง่ายๆ ก่อนละ ด้วยความที่อยากได้ฟอนต์พิมพ์ดีดไว้ใช้ และได้เก็บตัวอย่างเอกสารพิมพ์ดีดแบบต่างๆ เตรียมไว้อยู่ ก็จัดการทำฟอนต์พิมพ์ดีดใหม่ โดยใช้ฟอนต์ Tlwg Typewriter ของคุณพูลลาภเป็นฐาน นั่งทำสามวัน ได้พยัญชนะครบทุกตัว ยังเหลือสระและเครื่องหมายอื่นๆ ครับผม

/me ซ้อมไว้ๆ เผื่อทำฟอนต์ทดแทนฟอนต์แห่งชาติ ดูซิว่าฟอนต์ใหม่กับการตกลงเรื่อง license อย่างไหนจะเสร็จก่อนกัน :-P