ไซอิ๋ว: รามายณะตำรับจีน?

เป็นที่รู้จักกันดี สำหรับเรื่องราวการเดินทางสู่ชมพูทวีปของพระถังซำจั๋งกับสานุศิษย์ โดยเฉพาะเห้งเจียตัวเอกจอมบู๊ของเรื่อง น่าจะเรียกได้ว่าเป็นวรรณกรรมที่เป็นต้นแบบให้กับการ์ตูนต่างๆ มากที่สุด เช่น คอบร้า ดรากอนบอล หรือบางเรื่องก็ดัดแปลงศิษย์เอกทั้งสามแทนผู้ชำนาญทางอากาศ ทางบก ทางน้ำ เป็นสามเหล่าทัพพอดี

ไซอิ๋วกี่ หรือ ซีโหยวจี้ แปลตามตัวว่า บันทึกการเดินทางสู่ตะวันตก แต่งชึ้นโดยอาศัยเค้าโครงของการเดินทางไปอัญเชิญพระไตรปิฎกจากอินเดียมายังแผ่นดินถังของภิกษุ เหี้ยนจัง แม้การผจญปิศาจของคณะเดินทางจะเป็นเรื่องสนุกสนานปนอิทธิฤทธิ์เทพยดา แต่กลับแฝงไว้ด้วยคติธรรมทางพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน แทรกด้วยเต๋าพอประมาณ

หาก รามายณะ เป็นเรื่องของการต่อสู้ระหว่างธรรมะกับอธรรม โดยมีศรัทธาในพระผู้เป็นเจ้าเป็นที่ตั้ง ไซอิ๋ว ตามการวิเคราะห์ของท่าน เขมานันทะ ในหนังสือ เดินทางไกลกับไซอิ๋ว หรือที่ต่อมาตีพิมพ์ใหม่ในชื่อ ลิงจอมโจก ก็เป็นเรื่องของการต่อสู้ ภายใน ของตัวผู้ปฏิบัติธรรมเอง โดยมีพระนิพพานเป็นเป้าหมายสุดท้าย

พระถังซำจั๋ง เป็นตัวแทนของขันติ ม้าขาว คือวิริยะ ส่วนศิษย์อีกสามคนก็คือ ไตรสิกขา โดย เห้งเจีย คือปัญญาอันเฉียบแหลมว่องไว แต่ซุกซน ต้องคอยบังคับให้ไม่ฟุ้งซ่าน ตือโป๊ยก่าย คือศีล แทนด้วยหมูผู้ตะกละมักมากในกาม ซึ่งต้องบังคับให้อยู่ในทำนองคลองธรรม และ ซัวเจ๋ง คือสมาธิ คอยประคองหาบสัมภาระและระวังหลังให้กับขบวน ปิศาจต่างๆ ที่พบระหว่างทาง คือกิเลส ตัณหา อวิชชาแต่ละชนิดที่คอยมาผจญในระหว่างการปฏิบัติ ต้องเอาชนะให้ได้ เพื่อที่จะไปให้ถึงชมพูทวีป คือพระนิพพาน

มีบางจุดของ ไซอิ๋ว และ รามายณะ ที่คล้ายกัน นอกเหนือจากการมีตัวเอกเป็นลิงเหมือนกัน เช่น การที่เห้งเจียมีอิทธิฤทธิ์ตีลังกาไปถึงไซทีได้ในพริบตา แต่ก็ต้องมาเดินเท้าแรมปีกับพระถัง กับการที่หนุมานสามารถลอบเข้าไปถึงลงกาสืบข่าวนางสีดา และทูลเชิญนางสีดาเสด็จกลับไปพร้อมกันได้ แต่นางสีดาก็ปฏิเสธที่จะมาด้วย โดยให้เหตุผลว่า จะกลายเป็น ยักษ์ลักมาลิงพาไป ซึ่งควรให้พระรามทำสงครามปราบทศกัณฐ์ให้เป็นที่ประจักษ์ในพระเกียรติจะประเสริฐกว่า ส่วนใน ไซอิ๋ว นั้น เหตุผลก็คือ การไปไซทีของเห้งเจีย เป็นเพียงการไปถึงเพียงชั่วแล่นของปัญญาที่สามารถไปถึงได้เป็นครั้งคราว แต่การปฏิบัติเพื่อเอาชนะกิเลสจะให้ผลที่ดับทุกข์ได้ถาวรกว่า

จากแนวคิดเหล่านี้ จึงน่าจะเดาได้ว่า คงไม่มีตำราบริหารองค์กรฉบับไหนยึดเอา ไซอิ๋ว เป็นวัตถุดิบ แต่ถ้าเป็นเรื่องการบริหารตัวเองล่ะก็ ไซอิ๋ว เป็นแหล่งขุมทรัพย์แหล่งหนึ่ง ที่สามารถศึกษาได้อย่างเพลิดเพลิน

เว็บที่น่าสนใจ:

• วิเคราะห์ปริศนาธรรม จากมหากาพย์ไซอิ๋ว (ชอบหนังสือเล่มเดียวกับผมเลยแฮะ)
• ไซอิ๋ว โดยพระอาจารย์เกษตร ปคุโณ (เป็นความเห็นจากฝ่ายเถรวาท)
• วอกไคหิน (นิทานล้านนา คล้ายไซอิ๋วมากๆ)