Future of ThaiLaTeX

ช่วงที่ผ่านมามีความเคลื่อนไหวเกิดขึ้นอย่างมากกับโครงการ ThaiLaTeX ว่ากันตามลำดับดังนี้:

feature ต่าง ๆ

• แก้บั๊กการใช้เลขไทยในจดหมาย
• จำกัดขอบเขตของ emergencystretch ไม่ให้ไปรบกวนภาษาอื่น
• ตัดการรองรับ emacs หลังจากที่ได้ อภิปรายในลิสต์ เนื่องจากโค้ดล้าสมัยมาก และไม่มีใครสามารถดูแลปรับปรุงให้ทันสมัยได้ โดยความสะดวกเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่ได้ ก็ไม่น่าจะตรงตามความต้องการของผู้ใช้ LaTeX บน emacs โดยทั่วไปมากนัก
• เพิ่ม option thaiindentfirst เพื่อบังคับให้ร่นย่อหน้าแรกของ section เสมอ โดยเป็นฝีมือของ อ.พฤษภ์ ขอขอบคุณมา ณ ที่นี้

แต่ปรากฏว่ามีความเปลี่ยนแปลงที่ใหญ่กว่านั้นเกิดขึ้น ซึ่งจะส่งผลต่ออนาคตของโครงการ ThaiLaTeX กล่าวคือ:

• hyphenation pattern ได้เข้ารวมในโครงการ hyph-utf8 แล้ว โดยคุณ Mojca Miklavec จากโครงการดังกล่าวได้พบข่าวประกาศของ thailatex จึงได้ติดต่อมาที่ผมว่าสามารถนำไปรวมเข้าใน hyph-utf8 ได้ ซึ่งจะทำให้ hypenation มีผลกับภาษาไทยมาตั้งแต่ต้นน้ำของ TeX Live เลย โดยไม่ต้องลง thailatex เพิ่ม ซึ่งหลังจากคุยกันพักหนึ่งก็ได้ รวมเข้าไปเรียบร้อย
• โครงการ babel ได้กลับมามีชีวิตอีกครั้ง หลังจากที่ร้างไปนาน โดยได้ผู้ดูแลคนใหม่คือ Javier Bezos ซึ่งเขาได้แยกส่วนแกนกลางกับส่วนข้อกำหนดของภาษาต่าง ๆ ออกจากกัน ทำให้สามารถเพิ่มภาษาใหม่ ๆ เข้าไปได้อย่างอิสระ ซึ่งหมายความว่า เราสามารถอัปโหลดแพกเกจที่มีไฟล์ที่จำเป็นสำหรับภาษาไทยใน babel เข้า CTAN ได้อย่างอิสระแล้วในตอนนี้

นับตั้งแต่เริ่มโครงการมา ThaiLaTeX ได้ผ่านการเปลี่ยนโครงสร้างครั้งสำคัญมาครั้งหนึ่งในรุ่น 0.4.6 โดยได้ แยกฟอนต์ออกจาก ThaiLaTeX (ตาม แผนงาน) ทำให้ ThaiLaTeX เหลือเพียงข้อกำหนด babel และการรองรับ emacs เท่านั้น

การเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญต่อมา ก็คือรุ่น 0.5.0 โดยมีการเพิ่ม hyphenation patterns (แนวคิด, การดำเนินการ, การเก็บรายละเอียด) เพื่อช่วยลดปัญหาขอบขวาคอลัมน์หยัก อันเนื่องมาจากการขาดแคลนจุดตัดบรรทัดในภาษาไทย

ต่อมา ปรากฏว่า hyphenation ที่เพิ่มเข้ามาหลังสุด ก็ได้เข้ารวมที่ต้นน้ำอย่างรวดเร็ว การรองรับ emacs ก็ถูกตัดออกแล้ว ทำให้ ThaiLaTeX เหลือเพียง babel definition เพียงอย่างเดียวเท่านั้น

ในเมื่อประตูเปิดแล้วสำหรับการส่ง babel definition เข้าต้นน้ำ ก็เท่ากับว่า ThaiLaTeX ไม่จำเป็นต้องมีอยู่อีกแล้ว! ThaiLaTeX must die! และเมื่อตายเรียบร้อย ผู้ใช้ LaTeX ก็ไม่จำเป็นต้องติดตั้งอะไรเพิ่มเพื่อจะใช้ภาษาไทยอีกต่อไปแล้ว ไม่ว่าจะใช้ OS ไหน!

แต่ช้าก่อน ไม่ใช่ว่า ThaiLaTeX จะตายอย่างสมบูรณ์ เรื่องของเรื่องก็คือ babel definition ของภาษาไทยนั้น เราจะเป็นผู้ดูแลโดยอิสระ ซึ่งก็หมายความว่า เรายังต้องแก้ไข ออกรุ่น อัปโหลดเข้าที่ต้นน้ำเองอยู่ การสลายร่างของ ThaiLaTeX จึงเป็นเพียงการเกิดใหม่ในชื่อ babel-thai เท่านั้น แม้ในแง่ของผู้ใช้จะไม่จำเป็นต้องรู้จัก ThaiLaTeX อีกต่อไป แต่สำหรับผู้พัฒนา ก็ยังคงพัฒนาต่อไป ซึ่งรวมถึงการดูแล hyphenation patterns ที่ hyph-utf8 ด้วย

งานของผมที่จะหายไป ก็คือการดูแล debian package ของ ThaiLaTeX (เหลือแต่งานที่ต้นน้ำแทน) งานของผู้ใช้ที่จะหายไป ก็คือการพยายามติดตั้ง ThaiLaTeX เพื่อใช้ภาษาไทยครับ

ทั้งหมดนี้กำลังอยู่ระหว่างดำเนินงาน ถ้ามีความคืบหน้าจะรายงานอีกทีครับ

อ้อ.. แต่ยังเหลืออีกชิ้นหนึ่งที่ยังหาที่ลงที่ต้นน้ำไม่ได้ คือ swath ครับผม อันนี้ไว้ต้องหารือกับเขาต่อไป

Thanks

เดือนมีนาคม-เมษายนที่ผ่านมา มีผู้สนับสนุนงานพัฒนาของผมสองท่าน คือคุณวีร์ และ คุณวิทยา ขอขอบคุณย้อนหลังครับ May the Source be with you!

สองเดือนที่ผ่านมา การณ์ไม่เป็นไปตามคาดครับ ถึงแม้หลานชายจะปิดเทอม แต่ก็ไม่ได้ทำให้มีเวลาว่างมากขึ้น เนื่องจากต้องพาคุณพ่อไปกายภาพบำบัดที่โรงพยาบาลแบบวันเว้นวัน จนแท็กซี่จำหน้าพวกเราได้เลยทีเดียว ความคืบหน้าส่วนใหญ่อยู่ที่ โครงการอักษรอีสาน ครับ โดยได้หารือกับโครงการ Harfbuzz ถึงประเด็นต่าง ๆ จนขณะนี้การรองรับอักษรธรรมเริ่มจะเป็นรูปเป็นร่างขึ้นบ้างแล้ว ซึ่งการรองรับที่ว่านี้ จะครอบคลุมไปถึงอักษรธรรมล้านนาและไทขึนด้วย ซึ่งก็เริ่มมีผลแล้วใน Firefox 21 ที่กำลังจะออก ยังเหลือประเด็นตกค้างบางเรื่องที่ยังต้องหารือกันต่อไป

และอีกเรื่องสำหรับเดือนนี้ หลังจากที่ Debian Wheezy ออก ก็คงเริ่มทยอยย้ายแพกเกจภาษาไทยจาก Debian experimental เข้า Sid/Jessie ต่อไป แล้วก็จะได้เริ่มงานพัฒนารอบใหม่ของระบบภาษาไทยด้วย โดยมี TODO list รออยู่แล้วเป็นหางว่าว..